FINANS VE MUHASEBE HABERLERI

TEKNOLOJI, DENETIMDE NASIL KULLANILABILIR?

Günümüz artık teknoloji çağı, ileri teknolojilere dayalı muhasebe sistemlerinin kullanılmasıyla birlikte, denetim sürecinin bu teknolojilerle uyumlu bir yapıya kavuşturulması önemli bir konu haline gelmiştir. Bu doğrultuda, denetim süreçlerine bilgi teknolojilerinin yerleştirilerek otomasyon sağlanması, böylece denetim kalitesinin ve etkinliğinin arttırılması son derece önem kazanmıştır.
Muhasebe denetimi belli bir iktisadi birim veya döneme ait bilgilerin önceden tespit edilmiş kıstaslara uygunluk derecesini belirlemek ve bu konuda bir rapor sunmak amacı ile bağımsız bir uzman kişi tarafından yürütülen delil toplama ve toplanan delilleri değerleme çalışması şeklinde tanımlanmaktadır (Türedi, 1992). Tanımdan hareketle denetimin temel amacı, bir iktisadi birim veya döneme ait bilgilerin önceden belirlenmiş kıstaslara uygunluğunun, doğruluğunun ve gerçeği dürüst bir biçimde yansıtıp yansıtmadığının belirlenmesi olarak ifade edilebilir. Diğer taraftan, gelişen bilgi teknolojileri neticesinde denetim, manuel yöntemlere dayalı bulma odaklı bir yapıdan, teknoloji tabanlı önleme odaklı bir yapıya doğru değişmektedir. Bazı hilelerin asla önlenemeyeceği gerçeğine rağmen, teknolojik araçlar yardımıyla olağan olmayan ilişkilerin bulunduğu sorunlu alanları bulmak mümkündür. Ayrıca işlemlerin tamamını test etme olanağı ile, hata ve düzensizliklerin farkına varmak daha kolay olmaktadır

KVKK

Kişisel veriyi tanımlayan KVKK’nın ilgili fıkrasının gerekçesinde “Kişisel veri, kimliği belirli veya belirlenebilir gerçek kişiye ilişkin her türlü bilgiyi ifade etmektedir. Bu bağlamda sadece bireyin adı, soyadı, doğum tarihi ve doğum yeri gibi onun kesin teşhisini sağlayan bilgiler değil, aynı zamanda kişinin fiziki, ailevi, ekonomik, sosyal ve sair özelliklerine ilişkin bilgiler de kişisel veridir. Bir kişinin belirli veya belirlenebilir olması, mevcut verilerin herhangi bir şekilde bir gerçek kişiyle ilişkilendirilmesi suretiyle, o kişinin tanımlanabilir hale getirilmesini ifade eder. Yani verilerin; kişinin fiziksel, ekonomik, kültürel, sosyal veya psikolojik kimliğini ifade eden somut bir içerik taşıması veya kimlik, vergi, sigorta numarası gibi herhangi bir kayıtla ilişkilendirilmesi sonucunda kişinin belirlenmesini sağlayan tüm halleri kapsar. İsim, telefon numarası, motorlu taşıt plakası, sosyal güvenlik numarası, pasaport numarası, özgeçmiş, resim, görüntü ve ses kayıtları, parmak izleri, genetik bilgiler gibi veriler dolaylı da olsa kişiyi belirlenebilir kılabilme özellikleri nedeniyle kişisel verilerdir3” şeklinde tanım yapılmıştır.

İlgili kişinin verisinden sorumlu olan ve veri sorumlusunun kararlarıyla bu veriyi işleyen kişilerin KVKK kapsamında bazı yükümlülükleri vardır. Veri sorumlusu kanunda “Kişisel verilerin işleme amaçlarını ve vasıtalarını belirleyen, veri kayıt sisteminin kurulmasından ve yönetilmesinden sorumlu olan gerçek veya tüzel kişi” olarak tanımlanmıştır.

A) Aydınlatma Yükümlülüğü

Veri sorumlusunun en temel yükümlülüğü aydınlatma yükümlülüğüdür. Aydınlatma yükümlülüğüne göre veri sorumlusu kişisel verilerin elde edilmesi sırasında ilgili kişiye bazı bilgileri sağlamalıdır. Bunlar;

- Veri sorumlusunun ve varsa temsilcisinin kimliği,
- Kişisel verilerin hangi amaçla işleneceği,
- Kişisel verilerin kimlere hangi amaçla aktarılabileceği,
- Kişisel veri toplamanın yöntemi ve hukuki sebebi,
- 11. maddede sayılan diğer hakları

olarak belirtilmektedir. İlgili kişi verisinin işlendiği her durumdan haberdar olmalı ve bu konuda bilgilendirilmelidir.

B) Veri Güvenliğine İlişkin Yükümlülükler

Kanuna göre veri sorumlusu  veri güvenliği konusunda aşağıdaki maddelerden sorumludur:

- Kişisel verilerin hukuka aykırı olarak işlenmesini önlemek,
- Kişisel verilere hukuka aykırı olarak erişilmesini önlemek,
- Kişisel verilerin muhafazasını sağlamak.

Veri sorumlusu bu yükümlülüklerini yürütebilmek için her türlü tedbiri almak ve kanunun işleyişi ile ilgili denetimleri yapmak zorundadır. Kişisel veri, veri sorumlusu adına başka bir kişi tarafından işlenmişse güvenlik konusunda iki kişi de sorumlu durumdadır. Hem veri sorumlusu hem de veriyi işleyen kişi görevi sona erdikten sonra da veriyi paylaşamaz veya işleme amacı dışında kullanamaz. Eğer veri 3. kişiler tarafından ele geçirilmişse bu durum en kısa sürede ilgili kişilere bildirilmelidir.

C) Veri Sorumluları Siciline Kayıt Yükümlülüğü

Veri sorumlularının kamu ile paylaşılabilmesi ve bu sayede kişisel verilerin korunması hakkının daha etkin şekilde kullanılması amacıyla veri sorumluları, Veri Sorumluları Sicili (VERBİS)’e kayıt yaptırmak zorundadır. Bu sistemde veri işleme faaliyetleri ile ilgili bilgiler kayıtlı olarak tutulmaktadır. VERBİS’e kayıt olmak için yapılacak başvuru aşağıdaki bilgileri içermektedir:

- Veri sorumlusunun kimlik ve adres bilgileri,
- Kişisel verilerin hangi amaçla işleneceği,
- Veri konusu kişi grubu ile bu kişilere ait veri kategorileri hakkındaki açıklamalar,
- Kişisel verilerin aktarılabileceği alıcı veya alıcı grupları,
- Yabancı ülkelere aktarımı öngörülen kişisel veriler,
- Kişisel veri güvenliğine yönelik alınan tedbirler,
- Kişisel verilerin işlendikleri amaç için gerekli olan azami süre.

D) İlgili Kişiler Tarafından Yapılan Başvuruların Cevaplanması Yükümlülüğü

Veri sorumluları, ilgili kişilerce kendisine iletilen, kanunun uygulanması ile ilgili talepleri en geç otuz gün içerisinde sonuçlandırmalıdır. Veri sorumlusu bu talebin olumlu ya da olumsuz cevabını ilgili kişiye bildirmelidir. İlgili kişi red cevabı alması halinde, cevabı öğrendikten sonraki otuz gün içinde Kurula şikayette bulunabilmektedir. Genellikle ücretsiz olan bu işlem,  gerekmesi halinde bir ücret karşılığında da yapılabilmektedir.

E) Kurul Kararlarının Yerine Getirilmesi Yükümlülüğü

Veri sorumlusu, kurula gelen bir şikayet olması ya da kurulun bir ihlali tespit etmesi halinde, konuyla ilgili hukuka aykırılıkların giderilmesi ile sorumludur.

KVKK Kapsamında Suçlar ve Kabahatler

Kişisel Verilerin Korunması Kanununda, kanuna uymayanlar için cezai yaptırımlar da mevcuttur. Bu yaptırımlar suçlar ve kabahatler olarak ikiye ayrılmıştır.

A) Suçlar

Kişisel verilere ilişkin suçlara Türk Ceza Kanununun 135 ila 140’ncı madde hükümleri uygulanır. Türk Ceza Kanununda;

- Hukuka aykırı olarak kişisel verileri kaydeden kimseye bir yıldan üç yıla kadar,
- Kişisel verileri, hukuka aykırı olarak bir başkasına veren, yayan veya ele geçiren kişi iki yıldan dört yıla kadar,
- Kanunların belirlediği sürelerin geçmiş olmasına karşın verileri sistem içinde yok etmekle yükümlü olanlara görevlerini yerine getirmediklerinde bir yıldan iki yıla kadar hapis cezası verilir.

B) Kabahatler

Kişisel Verilerin Korunması Kanununda;

- Aydınlatma  yükümlülüğünü yerine getirmeyenler hakkında 5.000 Türk lirasından 10.000 Türk lirasına kadar,
- Veri güvenliğine ilişkin yükümlülükleri yerine getirmeyenler hakkında 15.000 Türk lirasından 1.000.000 Türk lirasına kadar,
- Kurul tarafından verilen kararları yerine getirmeyenler hakkında 25.000 Türk lirasından 1.000.000 Türk lirasına kadar,
- Veri sorumluları siciline kayıt ve bildirim yükümlülüğüne aykırı hareket edenler hakkında 20.000 Türk lirasından 1.000.000 Türk lirasına kadar idari para cezası verilir.

MUHTASAR VE PRİM HİZMET BEYANNAMESİ

Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi, vergi kanunlarına göre verilmesi gereken muhtasar beyanname ile 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu uyarınca verilmesi gereken aylık prim ve hizmet belgesinin birleştirilerek, kesilen vergilerin matrahlarıyla birlikte sigortalının sigorta primleri ve kazançları toplamı ile prim ödeme gün sayılarının bildirilmesine mahsustur. a) Vergi kanunlarına göre vergi kesintisi yapmak zorunda olanlar, bir ay içinde yaptıkları ödemeleri veya tahakkuk ettirdikleri kârlar ve iratlar ile bunlardan kestikleri vergileri, b) 5510 sayılı Kanuna göre sigortalıların prime esas kazanç ve hizmet bilgilerini bildirmekle yükümlü olanlar/işverenler, sigortalıların cari aya ait prime esas kazanç ve hizmet bilgilerini Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi ile bildirmek zorundadırlar.
I. GENEL AÇIKLAMALAR
1. MUHTASAR VE PRİM HİZMET BEYANNAMESİNİN MÜKELLEFLERİ  Vergi kanunlarına göre vergi kesintisi yapan gelir vergisi stopajı mükellefleri (Kamu idare ve müesseseleri, iktisadî kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadî işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya ziraî işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler )  5510 Sayılı Kanun madde 4/1-a’ya göre bildirimde bulunması gerekenler
2. MUHTASAR VE PRİM HİZMET BEYANNAMESİNİN VERİLECEĞİ VERGİ DAİRESİ 193 sayılı Kanunun 98/A maddesiyle verilen yetkiye istinaden Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesinin verileceği yetkili vergi dairesi; a) Vergi kanunlarına göre vergi kesintisi yapma yükümlülüğü bulunanlar için yapılan ödemeler veya tahakkuk ettirilen kazanç ve iratlar ile bunlardan kesilen vergilere ilişkin ödeme veya tahakkukun yapıldığı, b) Vergi kesintisi yapmaya mecbur olmayanlar ile kesintiye tabi ödemesi bulunmayan ve çalıştırdıkları sigortalıların prime esas kazanç ve hizmet bilgilerini beyan etme zorunluluğu olanlardan; kazancı basit usulde vergilendirilenler için gelir vergisi yönünden mükellefiyetinin, gerçek kişiler için ikametgâhının gerçek kişiler dışında kalanlar için ise kanuni merkezi/işyerinin bulunduğu, yer vergi dairesidir. 1 Birden fazla vergi dairesinde gelir stopaj vergisi mükellefiyeti bulunanlar için, sigortalıların prime esas kazanç ve hizmet bilgilerini içerecek şekilde verilecek olan Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesinin verileceği yetkili vergi dairesi, çalışanların ücret ödemeleri üzerinden yapılan gelir vergisi kesintisinin beyan edileceği yer vergi dairesidir.
3. MUHTASAR VE PRİM HİZMET BEYANNAMESİNİN VERİLME ZAMANI Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi vergi kesintileri ile prim ve hizmetin ait olduğu ayı takibeden ayın 23 üncü günü akşamı saat 23.59'a kadar elektronik ortamda gönderilmesi gerekmektedir. Biten özel bina inşaat ve ihale konusu işler ile çalıştırılan tüm sigortalıların işten ayrılış bildirgesi verilmiş olan işyerleri için, sadece prime esas kazanç ve hizmet bilgilerini ihtiva eden Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi, işlemlerin gerçekleşmiş olduğu ay içerisinde de verilebilir. Söz konusu işlemlere ilişkin sigortalıların bir önceki aya ait prime esas kazanç ve hizmet bilgilerinin beyan edilmesini gerektiren bir durum olması halinde, bu beyannamenin de verilmesi gerekmektedir. Bununla birlikte, aynı döneme ait olup kanuni süresi içerisinde verilmesi gereken Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesinin, söz konusu işlemlere münhasır olarak verilen Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamelerinde yer alan bilgileri de kapsar şekilde, düzeltme beyannamesi seçeneği kullanılarak gönderilmesi gerekmektedir. Yarım çalışma ödeneği alan sigortalıların prime esas kazanç ve hizmet bilgilerini içeren Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi, Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü tarafından en geç beyannamenin ilgili olduğu ayı takip eden üçüncü ayın 23 üncü günü saat 23.59'a kadar elektronik ortamda gönderilecektir.
4. MUHTASAR VE PRİM HİZMET BEYANNAMESİNİN VERGİLENDİRME DÖNEMİ İşçi çalıştıran mükellefler için muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin aylık olarak verilmesi zorunludur. Vergi kesintisini 3 ayda bir bildirme hakkı olan mükellefler de, işçi çalıştırdıkları takdirde, her ay beyanname vereceklerdir. İşçi çalıştıranlardan vergi kesintisini 3 ayda bir bildirme hakkı olanlar iki şekilde beyanname düzenleyebilir.  Her ay beyanname verdikleri halde, beyannamenin vergi kesintilerine ilişkin bölümünü mart, haziran, eylül ve aralık aylarında olmak üzere üç aylık olarak beyan edebilirler. Ancak bu mükellefler muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin prim ve hizmete ilişkin bölümünü her ay beyan etmek zorundadır.  Her ay verdikleri beyanname ile hem vergi kesintilerini, hem de prim ve hizmet bilgilerini beyan edebilirler. 2
5. MUHTASAR VE PRİM HİZMET BEYANNAMESİNİN ELEKTRONİK ORTAMDA GÖNDERİLMESİ Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesinin elektronik ortamda gönderilmesi zorunludur.  E-beyanname kullanıcısı olan mükellefler, bizzat kullanıcı kodu, parola ve şifresini kullanarak,  3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununa göre yetki almış bir serbest muhasebeci veya serbest muhasebeci mali müşavir ile aracılık veya aracılık/sorumluluk sözleşmesi bulunan mükellefler, sadece muhasebeci veya mali müşavirleri aracılığıyla,  Mal müdürlüğü mükellefi olup, bir muhasebeci veya serbest muhasebeci mali müşavir ile sözleşmesi olmayanlar, varsa mevcut e-beyanname şifrelerini kullanarak, yoksa bağlı oldukları mal müdürlüğüne başvuruda bulunup kullanıcı kodu alarak,  Kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunmamakla birlikte vergi kesintisi yapma zorunluluğu bulunanlar/işverenler (dernekler, vakıflar vb.), varsa mevcut e-beyanname şifrelerini kullanarak, yoksa bağlı oldukları vergi dairesine başvuruda bulunup kullanıcı kodu alarak  Vergi kesintisi yapmayan apartman yönetimleri, basit usul mükellefleri vb. muhtasar ve prim hizmet beyannamesi kullanıcı kodu alarak elektronik ortamda göndereceklerdir.
6. MUHTASAR VE PRİM HİZMET BEYANNAMESİNİN MUHASEBECİLER ARACILIĞIYLA GÖNDERİLMESİ Mükellefleri adına Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi vermek isteyen muhasebeciler prim ve hizmet bilgileri ile ilgili yeni sorumlulukları nedeniyle, mükellefleriyle yaptıkları 18.02.2017 tarihinden önce yapılmış olan hizmet sözleşmelerini yenilemek zorundadır. Yenilenen sözleşmenin internet vergi dairesi aracılığıyla sisteme girilmesi gerekmektedir. Şayet mükellefleri işçi çalıştırmıyorsa eski sözleşmeleri ile beyanname göndermeye devam edebilirler.
7. MUHTASAR VE PRİM HİZMET BEYANNAMESİNİN MESLEK ODALARI VE MESLEK BİRLİKLERİ ARACILIĞIYLA GÖNDERİLMESİ Üyeleri adına Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi vermek isteyen meslek odaları ve meslek birlikleri, üyeleri ile aracılık sözleşmesi yaparak internet vergi dairesine bu sözleşmeye ilişkin bilgileri girmek zorundadır. Aksi takdirde üyeleri adına muhtasar ve prim hizmet beyannamesi gönderemeyeceklerdir. Üyelerle yapılan aracılık sözleşmeleri tek beyanname gönderme yetkisi ile sınırlı değildir. Bir mükellef adına birden fazla dönem için beyanname gönderilebilecektir.